Ik heb spataderen, wat nu?

Spataderen (Varices) zijn een bekend verschijnsel, met name bij ouderen. Maar wat zijn spataderen eigenlijk? En hoe ontstaat een spatader? En nog belangrijker, hoe zijn spataderen te voorkomen en te behandelen? U vindt de antwoorden op deze informatiepagina.

Wat zijn spataderen?

In aderen zitten klepjes die open en dicht gaan om bloed door te laten. In deze verwijde aderen sluiten de klepjes niet meer goed waardoor er meer bloed ophoopt. Dit resulteert in een uitgezette ader ofwel spataderen. De spataderen zien eruit als kronkelende blauw-paarse bloedvaten. Grotere bloedvaten zien er soms zelfs uit als knobbels.

Ongeveer 25% van alle mensen krijgen er ergens in hun leven wel eens mee te maken en komen meestal voor op de benen. Andere veel voorkomende gebieden zijn de onderbuik en schaamstreek. Wij gaan het hier hebben over spataderen in de benen.

Verschijnselen van spataderen

Naast het feit dat spataderen niet mooi zijn, geven ze vaak geen klachten. Wanneer er wel klachten ontstaan dan gaat het vaak om de volgende symptomen:

• Jeuk
• Vermoeid gevoel in de benen
• Pijnlijke benen
• Rusteloze benen
• Kramp in de benen

Omdat het bloed moeilijker terugstroomt naar uw hart kunnen verschillende klachten onstaan:

• Huidproblemen / eczeem; rode (soms) schilferige huid. De huid kan hard aanvoelen.
• Oedeem (vocht in de benen) Hierdoor kunnen uw benen opzwellen. Dit komt vooral voor na te lang stil zitten.
• 1 op de 100 mensen die last heeft van spataderen heeft last van een “open been”. Hierdoor geneest een wond slecht. Bij mensen boven de 80 jaar komt het vaker voor.
• Ontsteking

Hieronder ziet u een afbeelding van een spatader en een normale ader.

Verschillende typen spataderen

Op basis van de vorm en grootte van de klachten kunnen verschillende typen spataderen worden onderscheiden. Wij maken onderscheid tussen kleine, middelgrote en grote spataderklachten.

Kleine spataderen

Kleine spataderen komen het vaakst voor. Enkele synoniemen uit de volksmond zijn takkebosvenen, berketakjes en bloedspinnen. Deze vorm van spataderen geven meestal geen klachten en zijn puur cosmetisch. Ook kleine spataderen kunnen middels een relatief eenvoudige manier behandeld worden.

Middelgrote spataderen

Deze vorm van spataderen zijn enkele millimeters dik en kunnen centimeters lang zijn. Specialisten zullen na een duplex-onderzoek met uw kijken welke behandeling het beste bij u past.

Grote spataderen

Grote spataderen kennen de grootste klachten. Als u last heeft van grote spataderen kunt u er van uitgaan, mocht u dat willen, dat uw zorgverzekeraar uw zorgkosten vergoed. Neem in geval van grote spataderen contact op met uw huisarts en laat u doorsturen naar een specialist. In de meeste gevallen zullen er namelijk klachten ontstaan bij deze vorm van verwijde bloedvaten.

Hoe ontstaan spataderen?

Het is niet helemaal duidelijk waarom aderen steeds wijder worden. Wel is duidelijk dat sommige omstandigheden de kans op spataderen vergroten. Hieronder een opsomming:

• Erfelijk; je kunt ”aanleg” hebben om spataderen te krijgen. Heeft u familieleden die er mee kampen? Dan is er een vergrootte kans dat u het ook kunt krijgen.
• Leeftijd is een belangrijke factor. Hoe ouder hoe meer kans. Sommige cijfers zeggen zelf dat 75% van alle tachtigplussers er last van hebben.
• Geslacht; verwijde bloedvaten komen vaker voor bij vrouwen
• Zwangerschap; tijdens de zwangerschap ontstaan er relatief vaker verwijde bloedvaten. Hormonen kunnen namelijk zorgen voor een slappere wand van de aderen.
• Lang staan of zitten
• Trombose
• Afwijkende aderen; sommige mensen kampen met aandoeningen waardoor aderen niet helemaal goed functioneren.

Kan ik naar de huisarts met spataderen?

Wanneer u last krijgt van verwijde bloedvaten kunt u een afspraak maken met de huisarts. De huisarts stelt u een aantal vragen zal uw benen op een aantal punten onderzoeken. Hij/zij zal uw zichtbare aderen bekijken, uw verwijde bloedvaten bekijken, onderzoeken op vochtophopingen en huidveranderingen. Huidveranderingen kunnen verkleurde, verdikte, rode of schilferige huidplekken zijn. Als de huisarts vermoed dat uw aderen een afwijking hebben, dan zal vaak ook uw onderbuik worden gecontroleerd.

Spataderen zijn niet altijd zichtbaar en kunnen ook dieper onder de huid zitten. U kunt een verwijzing krijgen naar een ziekenhuis om verder onderzoek te plegen. Dit kan in de volgende gevallen:

• als u spataderen heeft
• als u fysieke klachten heeft (zoals hierboven te lezen)
• als u ze wilt laten behandelen

Wanneer u een verwijzing heeft gekregen krijgt u in de meeste gevallen een Duplex-onderzoek (echo). Dit is een onderzoek met geluidsgolven en echografie. U krijgt gel op uw benen en staat met uw blote benen op een verhoging. De laborant zal met de echokop uw benen opnemen. Op een monitor zijn niet alleen uw aderen maar ook de werking van uw aderen te zien. Vernauwingen en afsluitingen worden bijvoorbeeld zichtbaar. Een dergelijk onderzoek duurt ongeveer een half uur.

Hoe spataderen behandelen?

U kunt de verwijde bloedvaten laten behandelen omdat er klachten ontstaan of om cosmetische redenen. Er zijn verschillende behandelingen en soms zijn er meerdere behandelingen nodig. Wanneer een spatader behandeld wordt heeft dit geen gevolgen voor de doorbloeding in de benen.

In overleg met uw arts wordt bepaald uw welke behandeling het meest geschikt is in uw situatie. Voor de meeste behandelingen heeft u een verwijzing nodig:

• Dichtspuiten
• Operatie; Er zijn verschillende operaties:
  • Flebectomie: de chirurg haalt de aderen met een haakje weg
  • Endoveneuze behandeling: onder lokale verdoving zal de spatader van binnenuit worden behandeld. Een spatader wordt met Duplex-onderzoek aangeprikt. Hierna wordt een soort draad / katheter in de spatader gelegd. Hieruit komt energie en warmte. Er zijn diverse soorten endoveneuze behandelingen zoals laser (endoveneuze lasertherapie), radiofrequente golven (VNUS) of stoom. Het doel is om de niet goed werkende spatader te laten dichtgroeien.
  • Vaatlaser: een laser wordt op de huid gericht. De laser kan alleen zeer kleine rode vaatjes dichtschroeien. Door deze vaatjes stroomt heel weinig bloed. Behandeling geeft cosmetische verbetering, maar leidt niet tot afname van klachten, zoals moeheid en zwaar gevoel. Blauwe of grotere kronkelende vaten kunnen hiermee niet behandeld worden.
  • Elastische steunkousen; werken ook preventief. Steunkousen helpen u bij vocht in de benen en daarnaast ook preventief doordat ze nieuwe spataderen helpen voorkomen. Ook na een operatie worden steunkousen vaak aangeraden.

Wat kunt u zelf doen tegen spataderen?

• Wanneer u oedeem in de benen heeft, is voldoende bewegen van belang (bijv. lopen of fietsen). Dit komt omdat de kuitspieren helpen oedeem uit de benen te krijgen.
• Mocht lopen niet makkelijk mogelijk zijn, dan kunt u als alternatief kuitoefeningen doen. Bijvoorbeeld door de voet op en neer te bewegen, rondjes met de voet maken en de tenen te bewegen.

Zijn spataderen te genezen of blijf ik altijd last houden?

In de meeste gevallen hebben mensen na een behandeling weinig klachten meer. Ook zullen de aderen weer minder zichtbaar worden. De kans op nieuwe klachten zal echter altijd blijven bestaan.

Moet ik het onderzoek en behandeling zelf betalen?

Houdt altijd rekening met het eigen risico. Wij adviseren altijd eerst de verzekeraar te bellen om te vragen hoe de regels bij de betreffende zorgverzekeraar in elkaar zitten. Maar als uw huisarts u verwijst dat wordt het onderzoek vergoed door uw zorgverzekeraar. Het is van tevoren moeilijk om te zeggen of een behandeling vergoed wordt. Dit hangt af van de ernst. Dit zal na het Duplex-onderzoek met u besproken worden. Bent u er na het onderzoek niet zeker van? Bel dan met het ziekenhuis, huisarts, chirurg  of met de kliniek.

Hoe kan je spataderen voorkomen?

Probeer lang staan te vermijden. Als je zit probeer dan je benen omhoog te leggen. Klachten kun je verminderen door middel van het dragen van steunkousen. Daarnaast helpt het ook om regelmatig te bewegen. Daarnaast is een gezonder levensstijl niet alleen voor uw algehele gezondheid een aanrader maar ook tegen spataderen. Blijf op gewicht en eet gezond.

Zijn spataderen gevaarlijk voor je gezondheid?

Zelden zijn spataderen gevaarlijk voor uw gezondheid. De kans op een ontsteking, bloeding of “open been” is relatief klein. Maar vertrouwd u het toch niet helemaal? Ga dan altijd naar de huisarts.

Kunnen spataderen ook op andere plekken ontstaan?

Aambeien zijn ook een soort van spataderen. De oorzaak verschilt wel van “echte” spataderen. Daarnaast kunnen spataderen ook op de onderbuik en in de schaamstreek ontstaan. Maar spataderen op de benen is de meest voorkomende vorm.

Voorbeelden van kousen vindt u via: compressiekousen.

De informatie is niet onderbouwd door een medisch specialist. Het gebruik van de informatie is zodoende voor eigen risico van de lezer. Bij medische klachten wordt geadviseerd om contact op te nemen met een medisch specialist.